#دورانی_که_نباید_فراموش_شود
#خیانت_پهلوی

کنسرسیوم نفتی

?با کودتایی که علیه دولت قانونی و مردمی مصدق صورت گرفت، زمینه برای بازگشت انگلستان و در دست گرفتن منابع نفتی ایران فراهم شد. در حقیقت حکومتی که برآمده از آرای مردم بود و در جهت منافع ملی، قانون ملی کردن صنعت نفت را به تصویب رسانده بود، جای خود را به دولت دست‌نشانده‌ای داد که قدرت را در دست پادشاه قبضه کرده بود و این امر بستر را برای دخالت دول استعمارگر و غارت منابع ملی در ایران به وجود آورد.
? در حقیقت محمدرضاشاه به‌جای اتکا به نیروی مردمی، به حمایت قدرت‌های خارجی دل خوش کرده بود. به همین دلیل، در تصویب قرارداد کنسرسیوم از طریق تحت فشار قرار دادن نمایندگان، نقش بسیار تعیین‌کننده‌ای بازی کرد.
?نتیجۀ مذاکرات دولت‌های آمریکا و انگلستان از یک طرف و حکومت زاهدی از طرف دیگر، عقد قراردادی معروف به قرارداد فروش نفت و گاز یا کنسرسیوم بود. در حقیقت کنسرسیوم، اصول مطرح‌شده در قانون ملی شدن را تأمین نکرد و حتی از آخرین شرایطی هم که به حکومت دکتر مصدق پیشنهاد شده بود، عقب‌تر رفت. معنی روشن این قرارداد این بود که ایران دیگر مالک منابع و صنایع نفتی خود نیست و کنسرسیوم، قدرت عامل در اجرای عملیات آن به‌شمار می‌آید. بنا به نوشتۀ یکی از کارشناسان نفتی، «در اجرای امتیازات اعطاشده، کشور صاحب نفت در هیچ موردی حق دخالت نداشت.»

منبع: علیرضا ازغندی، روابط خارجی ایران 1357-1320، نشر قومس، تهران، 1382، ص250