موقعیت شناسی از شاخصه های انقلابیگری است
«اذْهَبا إِلى فِرْعَوْنَ إِنَّهُ طَغى * فَقُولا لَهُ قَوْلًا لَيِّناً لَعَلَّهُ يَتَذَكَّرُ أَوْ يَخْشى؛ بسوى فرعون برويد؛ كه طغيان كرده است! * اما بنرمى با او سخن بگوييد؛ شايد متذكّر شود، يا (از خدا) بترسد!» (طه: 44-43)»
مواجهه موسی(ع) با فرعون در آن شرایط، صرفاً برای «تبلیغ دین» و «دعوت اولیه» بود، نه «مبارزه».
تا زمانیکه «دعوت» مبتنی بر منطق صورت نگیرد، نباید «مبارزه» را شروع کرد. و این روشی بود که امیرالمؤمنین (ع) در همه جنگ های خود به کار می گرفت؛ بگونه ای که پیش از شروع جنگ نهروان، دو سوم سپاه خوارج به سپاه حضرت پیوستند. و پیامبر گرامی اسلام نیز پس از دعوت های مکرر و اتمام حجت و پس از شروع مبارزه توسط دشمنان، مبارزه را شروع کرد: «وَ هُمْ بَدَؤُكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ؛ نخست، آنان مبارزه را شروع کردند.» (توبه:13)
قرآن برای مواجهه با دشمنی که هیچ حرف منطقی را نمی پذیرد و به هیچ عهد و پیمانی هم پایبند نیست و از هیچ تلاشی برای آسیب رساندن به نظام اسلامی دریغ نمی کند و اساساً او دشمنی و مبارزه را شروع کرده است، راهی جز مبارزه باقی نمی گذارد.
آیات دیگر قرآن، که مربوط به جهاد با دشمنان زورگو و مقاومت در برابر آنان است، می فرماید:
«يا أَيُّهَا النَّبِيُّ جاهِدِ الْكُفَّارَ وَ الْمُنافِقِينَ وَ اغْلُظْ عَلَيْهِم؛ اى پيامبر، با كافران و منافقان جهاد كن و بر آنان سخت بگير.» (توبه:73 و تحریم: 9)
«يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قاتِلُوا الَّذِينَ يَلُونَكُمْ مِنَ الْكُفَّارِ وَ لْيَجِدُوا فِيكُمْ غِلْظَةً؛ اى كسانى كه ايمان آوردهايد، با كافرانى كه مجاور شما هستند كارزار كنيد، و آنان بايد در شما «خشونت» بيابند.» (توبه: 123)
«أَلا تُقاتِلُونَ قَوْماً نَكَثُوا أَيْمانَهُمْ وَ هَمُّوا بِإِخْراجِ الرَّسُولِ وَ هُمْ بَدَؤُكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ أَ تَخْشَوْنَهُمْ فَاللَّهُ أَحَقُّ أَنْ تَخْشَوْهُ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ؛ آيا با گروهى كه پيمانهاى خود را شكستند، و تصميم به اخراج پيامبر گرفتند، پيكار نمىكنيد؟! در حالى كه آنها نخستين بار (پيكار با شما را) آغاز كردند؛ آيا از آنها مىترسيد؟! با اينكه خداوند سزاوارتر است كه از او بترسيد، اگر مؤمن هستيد!» (توبه: 13)
و دهها آیه دیگر قرآن که همگی دعوت به مبارزه، جهاد و به دوستی نگرفتن با دشمن و اخم کردن در برابر او است.