یکی از شهدای مبلغی که برای احیای فرهنگ ناب اسلامی قدم در سرزمین ایران گذاشت، شهید «علی بن محمد باقر(علیه السلام)» معروف به «سلطان علی» است که مراسم قالی شویان جهت تعظیم و بزرگداشت این امامزاده ی واجب التعظیم اجرا می شود.

از دیر باز مردم فهیم و فرهنگ دوست ایران اسلامی برای شهدای شاخص و نامدار خود مراسم و یادبودهای خاصی را برپا می کرده اند، هدف از برپایی این مراسم ها علاوه بر زنده کردن یاد و نام آن شهدای والا مقام، زنده نگه داشتن هدف و آرمان های ناب آنان نیز بوده است.حضور این امامزاده در فین کاشان مورد توجه محبان و شیعیان اهل بیت (علیه السلام) قرار داشت از این رو روز به روز بر طرفداران اهل بیت بیشتر می شد، نقل است در روزهای تابستان که هوای فین بسیار گرم و طاقت فرسا می شد، ایشان با یاران و همراهان خود به اردهال سفر می کردند و دوره ی گرما را در روستای «خاوه» سپری می کردند.

در طول فصل گرم سال نیز مردم فین و چهل ‌حصاران (کاشان) که در بخش ییلاقی اردهال به سر می‌بردند، جمعه ها به خاوه می آمدند و از حضور او کسب معارف می کردند. حکام زمان که از قدرت نفوذ این مبلغ شهیر در بین مردم بیمناک شده بودند، وجود او را بر نتافتند از این رو تصمیم گرفتند ایشان را بکشند و سر از بدنش جدا کنند.

یکی از شهدای مبلغی که برای احیای فرهنگ ناب اسلامی قدم در سرزمین ایران گذاشت، شهید «علی بن محمد باقر(علیه السلام)» معروف به «سلطان علی» است که مراسم قالی شویان جهت تعظیم و بزرگداشت این امامزاده ی واجب التعظیم اجرا می شود.
امامزاده علی بن محمد باقر(علیه السلام)
بر اساس اسناد، منابع و نقل قول های تاریخی یکی از مشهور ترین امام زادگانی که در سرزمین ایران در شهر کاشان مدفون شده امامزاده علی بن محمد باقر(علیه السلام) است، همان طور که از نام او نیز مشخص است، ایشان فرزند بلافصل امام محمد باقر(علیه السلام) است، شیخ مفید در کتاب ارشاد خود فرزندان امام محمد باقر(علیه السلام) را هفت تن بر می‌شمارد و آنها را این چنین معرفی می کند: «1. ابو عبد اللَّه جعفر بن محمد (علیه السلام) كه كنيه‏اش همان أبا عبد اللَّه است 2. عبد اللَّه بن محمد، و مادرشان ام فروة دختر قاسم بن محمد بن ابى بكر است 3. ابراهيم 4. عبد اللَّه كه اين هر دو در زمان زندگى پدر در كودكى از دنيا رفتند و مادرشان ام حكيم دختر اسيد بن مغيرة ثقفى است 5. على 6. زينب، مادرشان ام ولد بود، 7. ام سلمة كه او نيز مادرش ام ولد بوده‏.[1] علما و محققان توصیفات عالی در خصوص این شخصیت والا مقام بیان داشته اند برای نمونه:
از برخی نقل های علما و دانشمندان علوم اسلامی که در عصر صفویه زندگی می کرده اند همچون میرزا عبدالله اصفهانی افندی (صاحب کتاب ریاض العلما) از امامزاده علی بن محمد باقر(علیه السلام) به بزرگی و کرامت یاد شده است، از جمله اینکه از صاحب ریاض نقل شده است: «انّ قبر عليّ بن محمد الباقر (عليه السّلام) بحوالي بلدة كاشان و مقبرته معروفة و له قبة رفيعة عظيمة و له كرامات ظاهرة[2] همانا مقبره معروف علی بن محمد الباقر(علیه السلام) در اطراف شهر کاشان قرار دارد، به طوری که بارگاه و او بزرگ و صاحب کرامات روشن است.»
سرگذشت یک مبلغ و سفیر شهید در کاشان
در خصوص شخصیت و تبارشناسی امامزاده علی بن محمد باقر(علیه السلام) محققان به دو شیوه تحقیق اشاره کرده اند، یکی نقل قول های شفاهی مردم و دوم روایات و نقل های مکتوبی که در خصوص این شخصیت برجای مانده است.
شیوه اول بیان و نقل شفاهی است که مردم کهن کاشان، سینه به سینه و نسل به نسل از گذشتان خود در خصوص شخصیت علی بن محمد باقر(علیه السلام) بیان کرده اند.
از آنجا که علی بن محمدباقر(علیه السلام) فرزند و برادر امام به حساب می آمد و در مکتب اهل بیت(علیه السلام) سال های متمادی کسب فیض و معرفت کرده بود، بنابر تقاضای مردم و بزرگان اهالی فین کاشان از امام محمد باقر(علیه السلام) و به دستور آن حضرت به دیار کاشان هجرت کرده بود و به مدت سه سال در پایان امامت امام باقر(علیه السلام) و آغاز امامت امام صادق (علیه السلام)(سال های 116-113‏ ق) در آن منطقه به تبلیغ، ارشاد و اقامة نماز جمعه مشغول بوده است.
حضور این امامزاده در فین کاشان مورد توجه محبان و شیعیان اهل بیت (علیه السلام) قرار داشت از این رو روز به روز بر طرفداران اهل بیت بیشتر می شد، نقل است در روزهای تابستان که هوای فین بسیار گرم و طاقت فرسا می شد، ایشان با یاران و همراهان خود  به اردهال سفر می کردند و دوره ی گرما را در روستای «خاوه» سپری می کردند. مردم فین با یک تأخیر چند روزه از شهادت «سلطان علی» با خبر می شوند، از این رو با هر آنچه که در دست داشتند، با بیل و چوب و چماق به سوی اردهال شتافتند، و خود را به بالین آن مبلغ شهید رساندند، و در روز سوم او را غسل کرده و به خاک سپردند.

در چگونگی غسل و خاک‌ سپاری این امامزاده جلیل القدر نقل شده است، مردم فین پیکر بی سر و غرق در خون او را در تخته‌ای از قالی گذاشتند و در کنار جوی آبی که اکنون «نهر شازده حسین» معروف است، بردند و غسل دادند و سپس پیکر او را تشییع کردند و جهت خاکسپاری به اهالی روستای خاوه سپردند.

در طول فصل گرم سال نیز مردم فین و چهل ‌حصاران (کاشان) که در بخش ییلاقی اردهال به سر می‌بردند، جمعه ها به خاوه  می آمدند و از حضور او کسب معارف می کردند. حکام زمان که از قدرت نفوذ این مبلغ شهیر در بین مردم بیمناک شده بودند، وجود او را بر نتافتند از این رو تصمیم گرفتند ایشان را بکشند و سر از بدنش جدا کنند.
خبر شهادت سفیر شهید و مراسم قالیشویان
مردم فین با یک تأخیر چند روزه از شهادت «سلطان علی» با خبر می شوند، از این رو با هر آنچه که در دست داشتند، با بیل و چوب و چماق به سوی اردهال شتافتند، و خود را به بالین آن مبلغ شهید رساندند، و در روز سوم او را غسل کرده و به خاک سپردند.
در چگونگی غسل و خاک‌ سپاری این امامزاده جلیل القدر نقل شده است، مردم فین پیکر بی سر و غرق در خون او را در تخته‌ای از قالی گذاشتند و در کنار جوی آبی که اکنون «نهر شازده حسین» معروف است، بردند و غسل دادند و سپس پیکر او را تشییع کردند و جهت خاکسپاری به اهالی روستای خاوه سپردند.
طرفداران و محبان اهل بیت(علیه السلام) بعد از مشاهده آن ظلم و جنایتی که به فرزند امام باقر(علیه السلام) وارد شده بود به خون خواهی شهیدان دشت اردهال برخاستند و با همان چوب ها و چماق های‏ خود به تعقیب قاتلان آنان رفتند و آنها را از پای در آوردند.[3] از آن تاریخ تاکنون مردم فین با خود پیمان بستند، هر سال یک بار در سیزدهم پاییز، یا دومین جمعة پاییز که همزمان  با روز خاک‌سپاری آن شهید مظلوم است به زیارتش مشرف شوند و با مراسم قالیشویی نام او را زنده نگه دارند.
اهمیت و ارزش این جانبازی و جهاد در قرآن
بی شک گسترش و تقویت فرهنگ اهل بیت(علیه السلام) مرهون زحمات علما و امامزادگانی همچون علی بن محمد است که از دیر باز با جان و مال خود جهاد کرده و با تحمل هجرت های طولانی و دور از وطن در جهت ترویج و تبلیغ مکتب تشیع تلاش کرده اند. کار بسیار ارزشمندی که می تواند مصداق این آیه شریف باشد:«آنها كه ايمان آوردند، و هجرت كردند، و با اموال و جانهايشان در راه خدا جهاد نمودند، مقامشان نزد خدا برتر است و آنها پيروز و رستگارند.» [توبه، آیه20]
پی نوشت ها:
[1]. الإرشاد للمفيد، ترجمه رسولى محلاتى، ج‏2، ص172.
[2]. تعريب منتهى الآمال في تواريخ النبي و الآل نویسنده : السيد هاشم الميلاني، ج 2،ص184.
[3]. ر. ک: زندگانی و شهادت حضرت سلطانعلی بن محمد باقر(علیه السلام)، (ص 70- 23). مجموعه تاریخی مذهبی مشهد اردهال (ص 63- 37)، حماسه تاریخی مشهد اردهال (ص 104- 65)؛ شهید اردهال، سلمانی آرانی، (ص 52- 41)، قالیشویان، (ص 23- 15).

علی بیرانوند- بخش تاریخ و سیره معصومین تبیان