إنّما بدء وقوع الفتن أهواء تتّبع و أحکام تبتدع، یخالف فیها کتاب اللّه، و یتولّى علیها رجال رجالا على غیر دین اللّه، فلو أنّ الباطل خلص من مزاج الحقّ لم یخف على المرتادین، و لو أنّ الحقّ خلص من لبس الباطل انقطعت عنه ألسُنُ المعاندین، و لکن یُؤخَذ من هذا ضِغثٌ، و من هذا ضغث فَیُمزجان فهنالک یستولی الشّیطان على أولیائه، و ینجو «الّذین سبقت لهم من اللّه الحسنى». 
آغاز پیدایش فتنه‌ها پیروى از هوا و هوس‌ها و بدعت‌هایى است که با کتاب خدا مخالفت دارد و گروهى (چشم و گوش بسته یا هواپرست آگاه) به پیروى آنان بر مى‌خیزند و بر خلاف دین خدا، از آنها حمایت مى‌کنند. اگر باطل از آمیختن با حق جدا مى‌گردید، بر کسانى که خواهان حق‌اند، پوشیده نمى‌ماند و اگر حق از آمیزه باطل پاک و خالص مى‌شد، زبان دشمنان از آن قطع مى‌شد؛ ولى بخشى از این گرفته و بخشى از آن مى‌شود و این دو را به هم مى‌آمیزند و اینجاست که شیطان بر دوستان و پیروان خود مسلّط مى‌شود و «تنها کسانى که مشمول رحمت خدا بودند»، از آن نجات مى‌یابند.
نهج البلاغه خطبه ٥٠

 مشاهده شده درنشریه عبرتهای عاشورا