پاسخ

حرمت غیبت از نظر فقهی، شرایطی دارد که عبارتند از:
1. شخصی که انسان در غیاب او، عیبش را بازگو می‏کند، مؤمن باشد؛ همان گونه که خدا در آیه سوره حجرات، غیبت را به خوردن گوشت برادر مؤمن تشبیه فرمود.
از امام صادق (علیه السلام) آمده است:

غیبت این است که درباره برادر مؤمنت عیبی را که خدا برای او پوشانده است، بگویی. بنابراین، اگر عیب کافر پشت سرش گفته شود، غیبت به شمار نمی‏آید.
2. از نظر شرعی، غیبت هنگامی ‏پیش می‏آید که پشت سر فرد، «عیب و نقص» او را بازگو کنند؛ ولی اگر کمالش را بگویند (راضی باشد یا نباشد) غیبت شمرده نمی‏شود.
3. عیب و نقصی که شخص در غیاب برادر یا خواهر مؤمنش می‏گوید، نزد عموم ناخوشایند و ناپسند باشد؛ از این رو اگر مردم آن عیب را زشت بشمارند؛ ولی فرد غایب به گفتن آن راضی باشد، غیبت به شمار می‏رود.
 رسول اکرم (صلی الله علیه و اله و سلم) در تعریف غیبت فرمود: «ذکرک اخاک بما یکره». مقصود از «یکره» ، این نیست که آن چه را فقط برادرت خوش ندارد، ذکر کنی؛ بلکه منظور، امری است که به طور طبیعی و نزد عامه ناخوشایند باشد، زیرا خدا راضی نیست آبروی مؤمن در اجتماع بریزد.
امیرمؤمنان (ع) فرمود: «مؤمن حق ندارد خودش را خوار کند.»

پیامبر گرامی صلی الله علیه و اله و سلم نیز فرموده اند: « خداوند همه چیز، جز ذلیل کردن نفس را به مؤمن واگذار کرده است.»

بنابراین از روایات می‌توان برداشت کرد که اگر مؤمن، عیب برادر مؤمن خود را -که ناپسند تلقی می‏شود- پشت سرش بگوید و آن فرد راضی باشد، رضایتش موجب برداشته شدن حرمت این عمل نمی‏شود.
4. عیب و نقصی در غیاب فرد بازگو شود که از مردم پوشیده است؛ بنابراین اگر فردی به داشتن عیبی نزد مردم معروف باشد، گفتن آن نزد کسی که از آن آگاهی دارد، حرام نیست.
حضرت موسی بن جعفر(ع) فرمود:

« کسی که پشت سر شخصی چیزی را یادآور شود که همه مردم می‏دانند، غیبت نیست . اگر کسی پشت سر شخصی نقص یا عیبی را بگوید که مردم نمی‏دانند، غیبت است.»
5. شنونده داشته باشد؛ پس اگر انسانی تنها نشسته باشد و از روی ناراحتی یادآور عیوب دیگری شود، چون شنونده ندارد، رفتار او حرام نیست و غیبت به شمار نمی‌رود.

منبع: مرکز ملی پاسخگویی به سئوالات دینی